Matrikkel Furre, Oppstryn 1723

[Kjell Jan Remø]

Sjå 5. Furre, øvst på venstre side.

Rentekammeret inntil 1814, Realistisk ordnet avdeling, AV/RA-EA-4070/N/Nb/Nbf/L0146:
Sunnfjord og Nordfjord eksaminasjonsprotokoll, 1723, s. 98B
rukslenke for sidevisning: https://www.digitalarkivet.no/ma10090818640099 

Det er innhaldet i kolonnen 'Proprietaris, Jordebøger osv.  ' eg er ute etter.

Første linje i kolonnen er

'2 ½ løb Smør og

Dessverre får eg ikkje med meg innhaldet,
og vil svært gjerne ha tolka det som står i kolonnen.

Eg ser det er eit relativt komplisert eigedomsforhold,
der mellom anna 'Indvigen Præstebol' er med i bildet.


 
 
 
 

[Ivar Ståle Ertesvåg]

"2 1/2 Løb Smør og 2 Faar,
Deraf eyer Indvigen
Præsteboel 1 Løb 15 [mk],
Oldens og Opstryens
Kirker, hver 9 mærke-
er - 18 mærker Smør,
resten Eyer opsid-
derne, Deraf
bøxler Præsten, for-
uden si egit, ogsaa
2 pund 12 [mk] bonde-
godtz, resten bøxler
hver sit."

Det er 4 bruk/oppsitjarar
ifl. https://lokalhistoriewiki.no/wiki/Leksikon:Laup  var
1 laup = 3 pund = 72 merker
Kor mykje 1 sau (1 faar) svara til i smør, kan verte ei utfordring å finne ut av...

Omrekna i merker vert det 180 (2,5 x 72) merker + 2 sauer i alt
Prestebolet eig 87 (72+15) merker,
kyrkjene eig 18 (9+9);
Då er det att 75 merker + 2 sauer for bøndene.
Av dette har presten bygselretten for 60 merker (2x24+12).

 

[Kjell Jan Remø]

Mange takk Ivar Ståle   
 
Eg slit med å forstå at eigarskap til jorda og bygselrett kunne vere delt.
Ser vi vekk frå sauene, hadde presten i dette tilfelle bygselrett til 80 % av bondegodset.
 
 

[Ivar Ståle Ertesvåg]

Ser vi vekk frå sauene, hadde presten i dette tilfelle bygselrett til 80 % av bondegodset.
 

Trur ikkje du skal sjå bort frå sauene. Skatte-taksten (lengst til høgre) er på 3 laupar smør. (men det er ikkje utan vidare éin-til-éin samanheng mellom
skyld og skattegrunnlag).
I 1838-matrikkelen er "gammal skyld" også 3 laupar smør (ingen får).
Det kan tyde på at "2 faar" svarar til ein halv laup (36 merker). I så fall er det 111 merker til bøndene.

Eg slit med å forstå at eigarskap til jorda og bygselrett kunne vere delt.

Det er ulike rettar til ein (jord)eigedom
- rett til å få jordleige (landskyld)
- rett til å inngå leigeavtalar (bygsle), med rett til avgifter for dette.
- rett til å bruke
- jaktrett
- fiskerett
- vegrett
- vassrett
- fallrettar

På 1700-talet var det ofte ulike eigarar for dei to første punkta, og for visse fiskeslag kunne kongen ha fiskeretten.
Brukaren betalte signatur-avgift til éin person/institusjon og årleg jordleige til ein annan.

På 1900-talet var det vanleg å ha dei tre første på éi hand, men mange bønder (m.a. min oldefar m. grannar) som selde unna fallrettane til ein foss.


 

[Kjell Jan Remø]

Takk enno ein gang