Dichter (Digter, Ditscher)

[dn07176]

Etter som det er fortalt (Ragnvald Støren, "Kvikne" (1951) og "Kvikne kobberverks historie" (1947)) fikk Kong Christian IV henta fagfolk frå Sangerhausen i Mansfeld-området i Sachsen-Anhalt til kopparverket på Kvikne i 1635. Desse skal mellom anna ha vore: "Det var hyttemeisteren Tobias Fogtman, garmakeren Frantz Francke, smeltarane Christian Haen, Lorentz Nickler og Hans Zisler og kolbrennarane Franz Jagow, Andreas Dichter og Jacob Tille" (Frå Ragnvald Støren i Kvikne (1951)). Eg har freista å finne ut av Andreas Dichter si slekt, som eg meiner kom til Meldal...

Andreas Dichter kom altså til Kvikne som utlært kolbrennar i 1635, og er nemnt der siste gong i samband med ein leveranse av kol 1682. Eg tenkjer ikkje å gå inn i diskusjonen kring teorien om Dichter/Prytz-slekta sitt opphav her, men har sett at ein son Christian Dichter er nemnt.

Støren nemner denne Christian Dichter i samband med flytting av ein del bergfolk frå Kvikne til Løkkenverket i Meldal: "kullbrenneren Christian Ditscher, sønn av Andreas Ditscher fra Kvikne" (Støren (1947), s. 48). Eg kjenner ikkje til nokon kjelder som bekrefter slektskapet, men det er ikkje ein urimeleg teori at kolbrennaren "Christian Dichter" på 29 år som er lista på Grutsæter hytteplass i Meldal i 1664-manntalet er ein son av Andreas Dichter på Kvikne. Jacob Tille, som kom til Kvikne saman med Andreas er òg nemnt som kolbrennar ved Grutsæter i same liste ("Jacob Tille", 63 år). Christian Dichter er òg nemnt i ei mannskapsliste frå fyrst på 1680-talet, men da som bergknegt. Eg har ikkje funne Christian i 1701-manntalet, eller seinare lister.

Ein Stephen Dichter har eg funne nemnt ein gong ved Grutsæter i 1682, når han gravlegg sitt ikkje namngitte barn. ("Graf. Stephen Dichters barn"). Noko samband med dei overnemnte er ikkje kjent.

Neste gong namnet dukkar opp i Meldal er det i form av ein ny Christian, Christian Digter. Han er gift med ei Ollaug Olsdotter og døyper ni born i Meldal mellom 1736 og 1754. Ved dåpsinnførslane er han vekselvis kalla Christian Fagerlie og Christian Digter. Diverre er det ein mangel i kyrkjeboka mellom januar 1733 og september 1736, så noko truloving/vigsel har eg ikkje funne, og det kan òg vere eldre born født i denne tida. Dei kan uansett ikkje ha levd opp, da skiftet etter Ollaug i 1763 er bevart. Her går det fram at Christian sitt patronym er Hansson, når han vert omtala som Christian Hansen Dicter.

Ut frå dette kan ein leite etter sambandet. I 1701-manntalet finn vi i oversikten over verket sine folk bergknekt Hans Christianss. Soldat, 37 år, oppført med sønane Anders Hanss. 7 år og Christian 2 år. For Meldal er vi så heldige å ha ei folketelling frå 1706, som på ein plass under Fagerli lister opp Hans, 50 år med q[vinde] Gunild 42 og borna Maret 16, Christian 8 og Casper 4 år gamle. Bortsett frå alderen på Hans (som ser ut til å ha vorten 13 år eldre på 5-6 år) stemmer namna, og ut frå dette og aldaren på Christian meiner eg at dette nok er same familie. I tillegg oppgir bygdeboka for Meldal at Christian Digter frå 1740-åra bygsla den same plassen under Fagerlia (Fagerlimoen, gnr. 29 bnr. 7) som Hans er nemnt på i 1706.

Min konklusjon/ forslag er dermed at:
1. Christian [Andreasson] Dichter d.e. f. ca. 1635 har hatt sonen Hans f. ca. 1656 og muligens óg sonen Stephen. Han har kome frå Kvikne til Meldal som kolbrennar, og etter kvart slått seg til som bergknekt (kan hende med kol-leveransar som sidegesjeft?).
2. Hans Christiansson [Dichter] har hatt borna Marit, Anders (Andreas?), Christian d.y. og Casper, der det ser ut til at Christian har teke over heimplassen.

Mitt spørsmål er om det er andre som har vore borte i den tidlege Dichter-slekta, og om det er informasjon her eg har gått glipp av...?

Dette er opprinneleg posta på DA sitt brukarforum, men eg tenkte det var greit å ta opp her òg...

[Inger Johanne Bjørnaas]

Synes konklusjonen din virker sannsynlig, men 100 % sikker kan man jo aldri være når det gjelder så langt tilbake i tid og kildene mangler.

Jeg har imidlertid notert et barn utenfor ekteskap på Hans Christensen Dicter, f. ca. 1656:
Publ. absolv 12.12.1686, Meldal: Kirsti Reberg bes. af Sold. Hans dicter.

Tror det må være denne Berit Hansdt. som er nevnt i skiftet etter Berit Rasmusdatter Grefstad, 5.9.1737:

3Aa04 Folio 49-51

Anno 1737 den 5te September

Sted: Grefstad udj Meldal Præstegield

Hovedperson: Berit Rasmusdatter som boede og døde in Sidstleeden? July paa dend Gaard
Grefstad

Arvinger: tvendre partier
1. dend afdøde Enkes for Aatte Aar siden ved døden afgangen Mand Ole Trondsens
arfvinger
a. hans Moder Anne Joensdatter Neder Foss
b. Broder Joen Fossen
c. Arent Rechstad
d. Ole Bustad
e. Ole Sivertsen
f. Knudt Sivertsen
g. søsteren Marit Olsdatter giftt med Willich Hove
h. Anne Sivertsdatter tienende hos Peder Stor Aas
(ved utloddningen angis i tillegg Rasmus Sollums på sin kones vegne, så det må være en
søster til)
2. Enkens arvinger
a. hendes broder Even Rasmussen Gierpstad
b. sødster Marit Rasmusdatter Ofstad
c. sødsteren afgangen Kirsti Rasmusdatters igienlevende 3de børn
Hans Olsen
Marit Rasmusdatter gift med Brønild Gadaas
Berit Hansdatter gift med Lars Olsen Sanden

Sum formue : 52 - 12
Sum gjeld : 4 - 20
Igjen å arve: 47 3 161

Jeg har følgende informasjon om barn av Hans Christensen og kona Gunhild Steinersdt.

Marit, f. ca. 1690
Christen, f. ca. 1698 (her har jeg også om kone og barn)
Kasper, f. ca. 1701
Anders, f. ca. 1694, død før 1706
Andreas (her har jeg referert til et skifte 9.6.1732, uten at jeg i farten kan finne ut hvilket skifte dette er).

Beste hilsen Inger

[dn07176]

Det aktuelle skiftet er her på DA, og ligg òg nemnt hjå Arnt Stavne: http://www.astavne.net/Rennebu/p55781.htm
(mi utheving under)

"Anno 1732 d. 9 Juny

Hovedperson: afgangen Andreas Hansen

Arvinger:
hans efterlatte hustru
Jøren? Pedersdatter og imellem de første?
børn som de iche havde arvet eller
bekommet faders ? arv saa og dend afdødes fader Hans Christen Digter til
Enchens Laugverge indfant sig Sr. Thomas Junchhans til
samme forretnings videre foretagelse indfant sig Lensman-
den Andreas Kalstad med Erich Loe og Erich ??rigstad?? som boeds
midler vurdered haver ?????? til boed begived alt det
rigtig Registered og Vurdered samt ald bevislig skyld
og gield andført og dertil udleg giort samt endelig med
deelingen ???? som følger"

Det er dårleg kontrast på den skanninga som ligg på DA, så eg slit med å klare å lese stort av det :\ Men det utheva ser eg, og spørsmålet er vel om det ikkje kan vere "Hans Christens: Digter"?

Er dette same Andreas Hansson som er gravlagt i Meldal 15. jun. 1732 ("graffest. Andreas Hanss.") - I så fall er skiftet før gravfestinga?

Eit anna interessant spørsmål er kor informasjonen om at Gunhild, gift med Hans [Christiansson], var ei Stenersdotter kjem frå?

--

Når det gjeld Christian Digter [d.y.] har eg:

CHRISTIAN HANSSON DIGTER, vart født ca 1698. Han vart gift med Ollaug Olsdotter Fagerli, dotter av Ole Sivertsson Fagerli og Randi Fredriksdotter Ryeslykkja.
I Fagerlimoen frå kring 1740 fram til 1768. Ikkje nemnt i Fagerlia i ekstraskattlistene 1762.
Barn av Christian Hansson Digter og Ollaug Olsdotter Fagerli, alle født i Meldal var:
i. GUNHILD CHRISTIANSDOTTER vart døypt den 16 sep 1736. Ho døyde før 1763.
ii. RANDI CHRISTIANSDOTTER vart døypt den 14 des 1738.
iii. HANS CHRISTIANSSON vart døypt den 12 mar 1741.
iv. INGEBORG vart døypt den 2 feb 1744. Ho døyde i 1744. Ho vart gravlagt den 23 feb 1744 Meldal kyrkje.
v. OLUF CHRISTIANSSON vart døypt den 28 feb 1745. Han døyde i 1745. Han vart gravlagt den 30 mai 1745 Meldal kyrkje.
vi. OLUF CHRISTIANSSON vart døypt den 24 jul 1746.
vii. ANDREAS CHRISTIANSSON vart døypt den 9 feb 1749.
viii. FREDRIK (FRIG) CHRISTIANSSON vart døypt den 29 sep 1751. Han vart gift den 10 jun 1779 med Gunhild Gundersdotter Engan.
ix. BRYNHILD CHRISTIANSDOTTER vart døypt den 26 des 1754. Ho døyde i 1755. Ho vart gravlagt den 8 mai 1755 Meldal kyrkje.


Skifte etter Oloug Olsdatter Fagerlien, 1.12.1763, Meldal

Avdød: Oloug Olsd.
Enkemann: Christen Dicter (en plass under Fagerlien)

5 levende børn:
1) Hans Christiansen, gammell 23 aar
2) Ole Christiansen, 16 aar gammell
3) Andreas christiansen, gammell 15 aar
4) Fredrich Christiansen, gammell 12 aar
5) Randi Christiansdaatter, gammell 25 aar, ugift

Panteobligasjon (utdrag):
..... underskrevne Christian Hansen Dicter ......

Krav i boet, bl.a.:
3) Magnild OlsDatter krævede udestaaende fædrene arv, som Enkemanden Christian Dicter som formynder havde taget i sin bevaring, som han selv for skifteretten tilstoed ..

4) Ingeborg Fagerlien
5) Lars Kalstad
6) Andreas Willumsen
7) Ole Arnsen Løchen
8) Lars Larsen Setter i Surendallen
9) Aamund Michelsen Lysingmoe

Auksjon holdt 2.3.1764.

[Inger Johanne Bjørnaas]

Takk for at du fant skiftet.

Det er ved forlovelse og vielse at farsnavnet til Gunhild er oppgitt. Du kan jo gå inn å se om du mener jeg har tolket navnet riktig.

Trolovet D. Palmar 1690, Meldal: Hans Christens. Dicter og Gunild Steinersd..
Gift 5. Trin. 1690, Meldal: Hans Dicter med !! Steinersdatter.

Bestes hilsen Inger

[dn07176]

Eg les det same som deg. Dette skulle vel òg styrke teorien eg framførte ved at vi vel får bekrefta at Hans Christiansson med kona Gunhild som er nemnt i Fagerlia i 1706 var ein "Dicter".

Når det gjeld Gunhild Stenersdotter har vi frå 1701-tellinga to myulige brør:
- berggesell Erik Stenersson Fagerli, 30 år
- Tollef Stenersson Fagerli, 20 år og tenar hjå berggesell Anders Olsson Lien.

I tillegg er "Enchen Tolof Stenersen" nemnt under bergknekter, med sonen Arnt 8 år.

[Inger Johanne Bjørnaas]

Har en Erik Stenersen Fagerli, 1668-1762, i min base. Han var gift 2 ganger, men hadde barn bare i første ekteskap. Han første kone har jeg ikke navn på, men han var 2.g. 27.12.1736 m. Berit Olsdt. Djupa, f. ca. 1697.

Trolovet 24 p. Trin. 1736, Meldal: Erich Stenersen Fagerlie og Berit Ollufsdatter Jupen.
Forlovere: Baal Mogset og Aren Dahlen.
Gift Fer. 3. Nativ. 1736, Meldal: Eric Steenersøn Fagerlie og Berit Ollufsdatter Jupen.

(hennes foreldre var: Ole Halvorsen Djupa (Karlstad), 1666-ca. 1738 og kona Brynhild Bersvendsdt. Djupa, f. ca. 1676.

Her er skifte etter Erik Stenersen:
3Aa06 Folio 452-452b
Anno 1762 Torsdagen den 16de December

Sted: Fagerlien udi Meldals tinglaug hos Berethe Olsdatter

Hovedperson: hendes avdøde mand Erich Steenersen

Arvinger: hans forbenævnte igienlevende enke og den avdødes i hans forrige egteskab
avlede 2de døttre
1. Ragnild Erichsdatter, gift og boende paa een plads kaldet Gadaass under gaarden Mogset
her i tinglauget
2. Karii Erichsdatter, gift med Knud Olsen boende i Nordlandene

Laugverge for enken: Halvor Olsen Diupa

Sum formue : 26 - 14
Sum avgang : 26 - 14
Igjen å arve: -


Her er skifte etter Berit Olsdatters far:

Orkdal Skifteprot., Ole Halvorsen Diuba, 29.3.1738, Meldal

Avdød: Ole Halvorsen
Enke: Brynild Børsvendsd.

Barn:

Børsvend Olsen, 39 år
Ole Olsen, 26 år
Halvor Olsen, 16 år
Brithe Olsd., g.m. Erich Stenersen
Marithe Olsd., g.m. Lars Larsen
Mildri Olsd., 26 år, ugift
Ane Olsdt., 23 år ugift

Inger

[dn07176]

Dette er nok same Erik Stenersson, ja. Korleis desse Steners-borna eventuelt heng saman (og om det er nokon som helst samanheng mellom dei to Tollef Stenersønane) har eg ikkje noko særleg på...